Οι παθήσεις των σιαλογόνων αδένων (των αδένων που παράγουν το σάλιο), αποτελούν όλες τις περιπτώσεις βλάβης των εν λόγω αδένων.
Κύστεις ή όγκοι παρωτίδων
Οι παρωτίδες είναι δύο σε αριθμό καθώς και οι μεγαλύτεροι σιελογόνοι αδένες του ανθρώπινου σώματος. Η μία βρίσκεται στην αριστερή και η άλλη στη δεξιά πλευρά του προσώπου, μπροστά και κάτω από το κάθε αυτί αντίστοιχα. Ο ρόλος τους είναι να παράγουν σάλιο το οποίο διοχετεύεται μέσω ενός σωληνίσκου (πόρου) στη στοματική κοιλότητα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, εντός της παρωτίδας αναπτύσσονται κύστεις ή όγκοι. Το 80% των όγκων της παρωτίδας είναι καλοήθεις ενώ τα καρκινώματα πιο σπάνιοι.
Απόφραξη πόρου υπογνάθιου αδένα
Οι υπογνάθιοι αδένες είναι δύο σε αριθμό και ανήκουν στου μείζονες σιελογόνους αδένες. Βρίσκονται κάτω από τη σιαγόνα, δεξιά και αριστερά, ένας σε κάθε πλευρά. Ο ρόλος τους είναι να παράγουν σάλιο το οποίο διοχετεύεται μέσω ενός σωληνίσκου (πόρου) στη στοματική κοιλότητα.
Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα του υπογνάθιου σιελογόνου αδένα είναι η απόφραξη του πόρου του. Αυτή οφείλεται είτε σε κάποια στένωση είτε στη δημιουργία μίας μικρής πέτρας εντός αυτού, αφού το σάλιο που παράγεται από τον υπογνάθιο αδένα είναι αρκετά παχύρευστο.
Συνέπεια της απόφραξης, είναι να εκδηλωθεί μία απότομη, επώδυνη διόγκωση του αδένα, την οποία ο ασθενής αντιλαμβάνεται συνήθως μετά το φαγητό, όπου και παράγεται μεγάλη ποσότητα σάλιου. Σε κάποιες περιπτώσεις το πρήξιμο υποχωρεί από μόνο του, σε άλλες όμως μπορεί να οδηγήσει σε επίμονη φλεγμονή η οποία απαιτεί φαρμακευτική αντιμετώπιση.
Εντός των υπογνάθιων σιελογόνων αδένων μπορεί να αναπτυχθούν και όγκοι, οι οποίοι μάλιστα αποδεικνύονται καρκινώματα σε ποσοστό 50%.
Άλλες παθήσεις των σιαλογόνων αδένων είναι:
- Συγγενείς παθήσεις (π.χ. Απλασία, έκτοποι σιαλογόνοι αδένες, βλεννοκήλη και βατράχιο, πολυκυστική παρωτίδα κ.α)
- Σιαλικές κύστεις νεοπλασματικές (π.χ. κυσταδενολέμφωμα, κυστικό αδενοκαρκίνωμα, κυστικός βλεννοεπιδερμοειδής όγκος)
- Σιαλικές κύστεις μη νεοπλασματικές (π.χ. ψευδοκύστεις, βλεννογονοκήλες από έγχυση, επίκτητο βατράχιο).
- Διαταραχές έκκρισης σιέλου- σιαλόρροια (λόγω νοσημάτων του νευρικού συστήματος, φαρμάκων, από συγκεκριμένες τροφές, ψυχογενή αίτια)
- Διαταραχές έκκρισης σιέλου- Ξηροστομία (λόγω έντονης άσκησης, αφυδάτωσης, φαρμάκων, σακχαρώδους διαβήτη, μετά από ακτινοβολία, ψυχογενή αίτια)
- Μη νεοπλασματικές διογκώσεις
- Εκφυλιστικές αλλοιώσεις
- Σιαλαδενίτιδες (π.χ. ιογενείς, επιδημική παρωτίτιδα, σιαλαδενίτιδα από μεγαλοκυτταροϊό και Coxsakie, από ακτινοβολία, αυτοάνοση, αλλεργική, μυοεπιθηλιακή-σύνδρομο Sjogren)
- Οξεία πυώδης παρωτίτιδα (κυρίως από στρεπτόκοκκο και χρυσίζων σταφυλόκοκκο)
- Χρόνια υποτροπιάζουσα σιαλαδενίτιδα
- Καλοήθεις όγκοι σιαλογόνων αδένων (π.χ.πλειόμορφα αδένωμα ή μικτός όγκος, θηλώδες κυσταδενολέμφωμα ή όγκος του Warthin)
- Κακοήθη επιθηλιακά νεοπλάσματα (π.χ. βλεννοεπιδερμοειδής καρκίνος, κυψελιδικός όγκος, αδενοκυστικό καρκίνωμα, αδενοκαρκίνωμα)
- Μεταστατικοί όγκοι
Διάγνωση παθήσεων σιαλογόνων αδένων
Η διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με παθήσεις σιελογόνων αδένων ποικίλλει με βάση τη συμπτωματολογία. Αφού γίνει λήψη ιστορικού από τον ασθενή ακολουθεί η κλινική εξέταση με:
- Έλεγχο της λειτουργικότητας των πόρων των αδένων και την πιθανή εύρεση πύου.
- Υπερηχογράφημα της περιοχής και σε περίπτωση όγκου, η βιοψία με λεπτή βελόνη (FNA) προκειμένου να ταυτοποιηθεί ο ιστολογικός τύπος του όγκου.
- Η αξονική και η μαγνητική τομογραφία δίνουν επιπλέον πληροφορίες σχετικά με το είδος του όγκου και την έκταση που αυτός καταλαμβάνει και είναι απαραίτητες πριν το χειρουργείο.
- Έλεγχος λειτουργίας του προσωπικού νεύρου, σε παθήσεις της παρωτίδας
Θεραπεία παθήσεων σιελογόνων αδένων
Στα πλαίσια της θεραπευτικής προσέγγισης του ασθενούς με παθήσεις των σιελογόνων αδένων στο ιατρείο μας, ενδεικτικά αναφέρονται:
- Φαρμακευτική συμβουλευτική θεραπεία, σε περιπτώσεις φλεγμονών
- Χειρουργική αφαίρεση σιαλοκύστης, υπό τοπική αναισθησία
- Αφαίρεση λίθου υπογνάθιου πόρου ενδοστοματικά
- Πρόταση για παραπομπή σε Δημόσιο/ Ιδιωτικό Θεραπευτήριο όταν οι πάθηση απαιτεί χειρουργική επέμβαση, υπό γενική αναισθησία, εάν το επιτρέπει η συνολική κλινική εικόνα του ασθενούς
Σημαντικό είναι σε περίπτωση που απαιτείται χειρουργική επέμβαση της παρωτίδας να επιλεχθεί έμπειρος Χειρουργός Σιελογόνων Αδένων, λόγω της γειτνίασης του αδένα με το προσωπικό νεύροκαι του κινδύνου που υπάρχει αυτό να τραυματιστεί διεγχειρητικά.
