Ο τομέας της Φωνιατρικής και Διαταραχών κατάποσης αποτελεί τμήμα του τομέα της Λαρυγγολογίας, μιας και οι παθήσεις των λειτουργιών της φώνησης και της κατάποσης, αποτελούν ουσιαστικά παθήσεις του λάρυγγα. Ο εν λόγω τομέας εδραιώθηκε ως ξεχωριστή οντότητα με σκοπό την παροχή εξειδικευμένης και εμπεριστατωμένης γνώσης στα διαγνωστικά προβλήματα που καλείται να λύσει ο εκάστοτε εξειδικευμένος Ωτορινολαρυγγολόγος, σχετικά με τις παθήσεις της φώνησης και κατάποσης.
Η ΩΡΛ Ιατρός Δρ. Αθηνά Ζαράχη, είναι Διδάκτωρ της Ιατρικής στον τομέα της Φωνιατρικής και το Ιατρείο της διαθέτει πλήρη, σύγχρονο διαγνωστικό εξοπλισμό για τις παθήσεις φώνησης.
Ο ρόλος του λάρυγγα στην παραγωγή της φωνής
Ο λάρυγγας, ως βασικό όργανο που μετέχει στην παραγωγή της φωνής του ανθρώπου, μπορεί να σχηματίσει ήχο μόνον όταν πάλλονται οι φωνητικές πτυχές. Βασικό ρόλο στην παραγωγή φωνής διαδραματίζουν τόσο το καλυπτικό επιθήλιο όσο και το στρώμα λεπτού συνδετικού ιστού (lamina propria). Ο αρχικός ήχος που παράγεται στη γλωττίδα, τροποποιείται από τις κινήσεις του φάρυγγα, της υπερώας, της γλώσσας και των χειλέων και τελικά διαμορφώνεται διαφορετικά για το σχηματισμό της ομιλίας. Η φωνητική λειτουργία, το εύρος φωνής, η τονική ενίσχυση, η ηχητική χροιά και η αντήχηση, δηλαδή τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της φωνής, διαφοροποιούνται από άτομο σε άτομο και προσδίδουν την αντίστοιχη χαρακτηριστική τελική χροιά στον κάθε άνθρωπο.
Στην ομιλία χρησιμοποιείται το ίδιο μυϊκό σύστημα που λειτουργεί και στην ήρεμη αναπνοή, αλλά με ανταγωνιστικό τρόπο. Συγκεκριμένα, η εκπνοή διαρκεί περισσότερο από την εισπνοή, ο αριθμός των αναπνοών ελαττώνεται και ο όγκος του αέρα μεταβάλλεται με βάση τις ανάγκες του ομιλητή.
Οποιαδήποτε αλλοίωση στις ιδιότητες της φωνής όπως η διάρκεια, η ένταση, η σταθερότητα, η καθαρότητα, η απαλότητα, η ευελιξία και η αντοχή, αλλά και στα ακουστικά χαρακτηριστικά της φωνής όπως η συχνότητα, η οξύτητα, η θεμελιώδης συχνότητα, η ένταση, ο τόνος, το τέμπο, ο ρυθμός, θα πρέπει να προβληματίσουν τον ειδικό ΩΡΛ ιατρό και να προβεί σε περεταίρω διερεύνηση της λειτουργικότητας της φωνής.
Η πληθυσμιακή ομάδα των επαγγελματιών φωνής περιλαμβάνει κατηγορίες όπως τραγουδιστές, εκπαιδευτικούς, δασκάλους, ηθοποιούς, πωλητές, δικηγόρους, πολιτικούς, ιερείς, ψάλτες, ατόμων που αναπόφευκτα κάνουν χρήση ή/και κατάχρηση της φωνής. Το ποσοστό αυτό στο γενικό πληθυσμό ανέρχεται στο 40%.
Παθήσεις της φωνής
Παθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν αλλοίωση και βλάβη στη φώνηση είναι:
- Φωνοτραυματικές βλάβες φωνητικών χορδών, όπως πολύποδες στις φωνητικές χορδές, φωνητικά οζίδια ή κομβία (vocal fold nodules/ singer’s nodules), κύστεις φωνητικών χορδών, ενδοχορδική αιμορραγία, φωνητική αύλακα (sulcus vocalis), οίδημα Reinke (πολυποειδής εκφύλιση φωνητικών χορδών) κ.α.
- Νευρομυϊκές διαταραχές, όπως η μυασθένεια Gravis
- Φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση
- Διαταραχές κινητικότητας λάρυγγα– Νευρολογικές παθήσεις
- Κακοήθεις αλλοιώσεις των φωνητικών χορδών, όπως καρκινώματα του λάρυγγα και των φωνητικών χορδών
- Τραυματισμός και παράλυση του λαρυγγικού νεύρου, μετά από χειρουργικές επεμβάσεις κεφαλής και τραχήλου, όπως η θυρεοειδεκτομή
- Τραυματική κάκωση λάρυγγα και τραχείας
- Ηλικιακές δυσφωνίες (Ηβηφωνία, Πρεσβυφωνία)
Διάγνωση των παθήσεων φώνησης
Η ολοκληρωμένη εξέταση της φωνής των ασθενών μας που πάσχουν από κάποια διαταραχή στη φώνηση, θα πρέπει να περιλαμβάνει τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού, την αντικειμενική εξέταση λοιπών συστημάτων εκτός το λάρυγγα, την αξιολόγηση της φωνής με εξειδικευμένες εξετάσεις όπως:
- Έμμεση λαρυγγοσκόπηση, με χρήση κατόπτρου και φακού κεφαλής
- Ενδοσκόπηση λάρυγγα με άκαμπτο ενδοσκόπιο 70 μοιρών ή με εύκαμπτο ενδοσκόπιο.
- Βιντεο- Στροβοσκόπηση που αποτελεί το κύριο κλινικό εργαλείο για την αιτιολογική διάγνωση των φωνητικών διαταραχών. Στο ιατρείο μας, διαθέτουμε ολοκληρωμένο σύστημα στροβοσκόπησης τελευταίας τεχνολογίας.
- Καταγραφή της φωνής (Voice recording): Η ηχογράφηση είναι η πιο σημαντική βασική προϋπόθεση για την αξιολόγηση της ποιότητας της φωνής. Όταν η εγγραφή έχει πραγματοποιηθεί, μπορεί να αποθηκευτεί και να παραμείνει διαθέσιμη, ως έγγραφο, για μελλοντική χρήση. Οι ηχογραφήσεις πραγματοποιούνται σε ηχομονωμένο δωμάτιο και υπό συγκεκριμένες συνθήκες.
- Ανάγνωση με ηχητική κάλυψη ( εξέταση των Lombard- Tarneaud/ Lombard test): O ασθενής ξεκινάει την ανάγνωση και την ίδια στιγμή διαμέσου ακουστικών δέχεται λευκό θόρυβο ο οποίος καλύπτει τη φωνή του. Τα αποτελέσματα αξιολογούνται από τον γιατρό.
- Φωνητικός χρόνος: Ο ασθενής ακούει μια νότα που συμβαδίζει με την έκταση της φωνής του και καλείται να την τραγουδήσει όσο πιο πολύ μπορεί χρονικά. Ο γιατρός αξιολογεί το αποτέλεσμα με βάση τους φυσιολογικούς χρόνους.
Θεραπεία
- Φαρμακευτική συμβουλευτική θεραπεία όποτε κρίνεται αναγκαίο (π.χ. φλεγμονές λάρυγγα)
- Η θεραπεία των φωνιατρικών παθήσεων περιλαμβάνει τη θεραπεία των υποκείμενων παθήσεων που τις προκαλούν. Η θεραπεία εξατομικεύεται με βάση την εκάστοτε πάθηση. Φωνοτραυματικές βλάβες όπως οι πολύποδες των φωνητικών χορδών απαιτούν αφαίρεση υπό γενική αναισθησία με την τεχνική της Μικρολαρυγγοσκόπησης, ενώ σε περιπτώσεις μορφωμάτων προηγείται βιοψία του μορφώματος υπό τοπική ή γενική αναισθησία.
- Πρόταση για παραπομπή σε ειδικό λογοθεραπευτή, όταν χρειάζεται
- Βιοψία μορφωμάτων λάρυγγα, υπό τοπική αναισθησία, αν καθίσταται δυνατό
- Πρόταση για παραπομπή σε Δημόσιο/ Ιδιωτικό Θεραπευτήριο όταν η θεραπεία της πάθησης απαιτεί χειρουργική επέμβαση υπό γενική αναισθησία
- Η σημασία της πρόληψης και προστασίας του λάρυγγα και τη φωνής από τον ίδιο τον ασθενή είναι μεγάλη, γεγονός που αποδεικνύει η επιβάρυνση της φωνής σε περιπτώσεις κατάχρησης καπνίσματος και αλκοόλ, υπερβολικής κόπωσης της φωνής, λαθεμένης τοποθέτησης της φωνής. Έτσι, η σωστή υγιεινή της φωνής και η φωνητική συντήρηση είναι πολύ χρήσιμες.
