Το ροχαλητό και η υπνική άπνοια, αποτελούν ρογχοπάθειες.
Το ροχαλητό είναι ένας χαρακτηριστικός τραχύς ήχος, o οποίος παράγεται κατά τη διάρκεια του ύπνου, εξαιτίας της ταλάντωσης των μαλακών τοιχωμάτων του φάρυγγα. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι ροχαλίζουν ορισμένες φορές αλλά για κάποιους ανθρώπους το πρόβλημα αυτό είναι συνεχές και χρόνιο.
Η υπνική άπνοια είναι μία διαταραχή του ύπνου, δυνητικά σοβαρή. Χαρακτηρίζεται από δυνατό ροχαλητό και διακοπές παύσης κατά τις οποίες η αναπνοή σταματά. Οι περίοδοι παύσης αυτοί μπορεί να διαρκούν αρκετά δευτερόλεπτα γεγονός που προκαλεί την ανησυχία της/του συντρόφου του ασθενή.
Η άπνοια συνήθως αναγκάζει τον ασθενή να ξυπνήσει και μάλιστα αυτό συμβαίνει τις περισσότερες φορές με έναν έντονο ήχο ροχαλητού που δίνει την εντύπωση ότι το άτομο πνίγεται. Ο κύκλος ροχαλητού-άπνοιας μπορεί να επαναλαμβάνεται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας (τουλάχιστον πέντε φορές μέσα σε μία ώρα). Έτσι ο ασθενής έχει την αίσθηση ενός ήπιου (“ελαφριού”) ύπνου που όμως δεν τον ξεκουράζει.
Συμπτώματα
Η υπόνοια της άπνοιας κατά τον ύπνο τίθεται όταν ο πάσχων εκτός από ροχαλητό εμφανίζει κάποιο/α από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Παύσεις της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου
- Ανήσυχος ύπνος
- Δύσπνοια και εικόνα ότι το άτομο «πνίγεται» τη νύχτα
- Δυνατό ροχαλητό που ξυπνά την/τον σύντροφο του ασθενή
- Πόνος στο στήθος κατά τη διάρκεια της νύχτας
- Ημερήσια Υπνηλία
- Πρωινός πονοκέφαλος
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Ερεθισμένος λαιμός κατά το πρωινό ξύπνημα
Στα παιδιά η υπνική άπνοια μπορεί να προκαλέσει ελλειμματική προσοχή, υπερκινητικότητα, νευρικότητα και μειωμένη σχολική απόδοση.
Πού οφείλεται το ροχαλητό και η άπνοια;
Κατά το ροχαλητό δημιουργείται χαλάρωση των μυών του στοματοφάρυγγα και ως απόρροια αυτού προκαλείται ταλάντωση των μαλακών τοιχωμάτων του φάρυγγα, εξαιτίας των παλλόμενων κινήσεών τους. Αυτοί οι μύες φυσιολογικά παρέχουν στήριξη στη μαλακή υπερώα, τις αμυγδαλές, τη γλώσσα και τα πλάγια τοιχώματα του φάρυγγα. Όταν όμως χαλαρώνουν σε μεγάλο βαθμό, τότε τα τοιχώματα του αεραγωγού συμπτύσσονται, με αποτέλεσμα ο αεραγωγός να στενεύει ή και να κλείνει τελείως κατά τη διάρκεια της εισπνοής.
Ως εκ τούτου, ο ασθενής δυσκολεύεται να πάρει αρκετό αέρα και το οξυγόνο στο αίμα πέφτει. Ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται αυτή την “κατάσταση κινδύνου” και αντιδρά ξυπνώντας το άτομο έτσι ώστε να μπορέσει να ξανανοίξει τον αεραγωγό του. Το ξύπνημα αυτό είναι συνήθως τόσο σύντομο όσο να επιτρέψει τη διάνοιξη του αεραγωγού και ο ασθενής να μη το θυμάται. Συνοδεύεται τις περισσότερες φορές όπως είπαμε από έντονο ροχαλητό, ή αίσθημα πνιγμονής. Ο κύκλος αυτός μπορεί να επαναληφθεί από 5 έως και 30 φορές την ώρα. Έτσι, ο ασθενής δεν καταφέρνει να κοιμηθεί βαθιά.
Αίτια και παράγοντες που δημιουργούν το ροχαλητό και την υπνική άπνοια είναι:
- Η ανατομία του στόματος και του φάρυγγα ( χαλαρή μαλακή υπερώα, μεγάλη/μακρά σταφυλή, στενός φάρυγγας, υπερτροφία των αμυγδαλών και υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια).
- Η κατανάλωση αλκοόλ και ηρεμιστικών
- Δυσκολία στην αναπνοή από τη μύτη λόγω σκολίωσης ρινικού διαφράγματος, υπερτροφίας ρινικών κογχών, ρινικών πολυπόδων.
- Παχυσαρκία
- Μεγάλη και απότομη αύξηση βάρους
- Κάπνισμα
- Ελλειμματικός ύπνος
- Αντρικό φύλο
- Μεγάλη ηλικία
- Λαθεμένη θέση ύπνου (Ύπτια)
Διάγνωση
Στα πλαίσια της διερεύνησης της αιτιολογίας του ροχαλητού, ο ΩΡΛ γιατρός θα πρέπει αρχικά να λάβει ένα καλό ιστορικό τόσο από τον ασθενή όσο και από την/ το σύντροφό του.
Θα ακολουθήσει εξέταση της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα, το μέγεθος της γλώσσας και τις αμυγδαλές. Έπειτα θα πρέπει να προβεί σε ρινική ενδοσκόπηση προκειμένου να εξετάσει τη ρινική κοιλότητα, το ρινοφάρυγγα προκειμένου ανακαλύψει πιθανή δυσχέρεια ρινικής αναπνοής, ως αιτία για το ροχαλητό.
Η εκτίμηση του σωματικού βάρους είναι επίσης σημαντική.
Με τη λαρυγγοσκόπηση κατά συνέχεια, εξετάζονται τα χαμηλότερα τμήματα του φάρυγγα, η βάση της γλώσσας και ο λάρυγγας για την παρουσία σημείων απόφραξης. Πολύ χρήσιμη είναι επίσης και η δοκιμασία Muller. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να εντοπίσουμε την περιοχή της απόφραξης και να προβούμε στην αποκατάστασή της.
Σε κάποιες περιπτώσεις ο ΩΡΛ μπορεί να παραπέμψει τον ασθενή για μελέτη ύπνου.
Θεραπευτικές τεχνικές
Η συντηρητική αντιμετώπιση της διαταραχής από τον ίδιο τον ασθενή, με περιορισμό των προδιαθεσικών παραγόντων του ροχαλητού (διακοπή του καπνίσματος, απώλεια βάρους, περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ και ηρεμιστικών φαρμάκων) πολλές φορές δε βελτιώνει απλώς το πρόβλημα, αλλά δίνει και τη λύση σε αυτό οριστικά.
Η θεραπευτική προσέγγιση σχετίζεται με το σημείο της απόφραξης του αεραγωγού και περιλαμβάνει μεθόδους όπως η αμυγδαλεκτομή, η αδενοτομή, η πλαστική αποκατάσταση του ρινικού διαφράγματος, η κογχοπλαστική, η ενδοσκοπική χειρουργική ρινός-παραρρινίων για αφαίρεση ρινικών πολυπόδων.
Άλλη μέθοδος αντιμετώπισης είναι η Σταφυλλοφαρυγγουπερωιοπλαστική (UPPP) με τη χρήση ραδιοσυχνοτήτων, υπερήχων και laser.
Τέλος, η έγχυση σκληρυντικών ουσιών στη μαλακή υπερώα ή τοποθέτηση εμφυτευμάτων σε αυτή αποτελούν τρόπους θεραπείας του ροχαλητού.
Τέλος, η χρήση συσκευής συνεχούς θετικής πίεσης αέρα κατά τον ύπνο (CPAP), αυτή έχει πολύ καλά αποτελέσματα αλλά δύσκολα ένας ασθενής συμμορφώνεται με αυτή.
